Giai đoạn này khá quan trọng nó ảnh hưởng rất lớn đến kết quả xét
nghiệm. Giai đoạn này gồm cách hướng dẫn bệnh nhân lấy mẫu và nhận
mẫu.
1. Hướng dẫn bệnh nhân lấy mẫu:
Bệnh nhân phải kiêng xuất tinh từ 3-5 ngày.– Bệnh nhân đi tiểu sạch và
vệ sinh bộ phận sinh dục.– Nên lấy mẫu tại ngay cơ sở y tế, nếu lấy tại
nhà thì phải đảm bảo thời gian từ khi lấy mẫu đến khi gửi đến phòng xét
nghiệm không quá 1h.– Tốt nhất là lấy bằng phương pháp thủ dâm trực tiếp
vào lọ đựng mẫu. Không nên lấy bằng giao hợp gián đoạn hoặc sử dụng bao
cao su (trong bao cao su có chất diệt tinh trùng).
2. Nhận mẫu:
Khi nhận mẫu, kỹ thuật viên phải ghi ngay vào phiếu thời gian lẫy mẫu và
thời gian nhận mẫu và các thông tin khác.II. Giai đoạn xét nghiệm.Sau
khi nhận mẫu kỹ thuật viên nên xét nghiệm ngay, tốt nhất trong vòng 1h
từ khi lấy mẫu.Bây gờ chúng ta sẽ đi từng mục một:1. Thời gian ly giải:
Là thời gian hóa lỏng của tinh dịch. Sau khi nhận mẫu, bạn ghi thời gian
và cho mẫu vào tủ ấm, khoảng 5 phút kiểm tra 1 lần cho đến khi mẫu hóa
lỏng hoàn toàn thi ghi kết quả vào phiếu. Trong trường hợp đến 60 phút
mà chưa hóa lỏng được bạn lấy bơm kim tiêm loại 18G hút lên hút xuống
vài lần để hóa lỏng mẫu. Lúc này bạn sẽ gi trong phiếu là thời gian hó
lỏng > 60 phút.2. Độ nhớt: Bình thường sau khi hóa lỏng, bạn dùng
pipet nhỏ giọt nhỏ từng giọt xuống, nếu rời rạc là tốt, nếu kéo dài
thành các giọt > 2cm là bất thường hay độ nhớt cao.
3. Màu sắc:
Bạn
quan sát màu sắc của mẫu tinh dịch, thường có màu trắng đục, trắng ngả
vàng hoặc màu đỏ nếu có máu…
4. Thể tích:
Có 2 cách để đo thể tích:– Nếu bạn biết trước khối lượng
của lọ đựng mẫu thì bạn sẽ cân. Lấy khối lượng của lọ chứa mẫu trừ đi
khối lượng lọ trắng ban đầu rồi nhân với tỉ trọng là 1. Tức là nếu mẫu
có khối lượng 3g thì sẽ là 3ml.– Nếu không biết trước khối lượng lọ mẫu:
Bạn dùng pipet chính xác để hút và xác định thể tích.Nhưng tốt nhất nên
dùng cách cân.
5. pH:
Dùng giấy chỉ thị vạn năng nhúng vào lọ tinh dịch sau đó so màu với thang chuẩn.
6. Mật độ tinh trùng:
Là số lượng tinh trùng tính trên 1ml. Bạn làm như
sau:– Dùng potanh pha loãng bạch cầu (pha loãng 1/20) hút tinh dịch đến
vạch 0,5 sau đó hút tiếp dung dịch NaHCO3 1% đến vạch11.
Lắc đều nhỏ lên buồng đếm (Neubauer, Smic, thoma…) và đếm tại các khu
vực như đếm bạch cầu. Tính kết quả như đếm bạch cầu trong máu. Kết quả
sẽ là số lượng bạch cầu tính trên 1ml tinh dịch.
7. Tổng số lượng tinh trùng:
Bằng mật độ tinh trùng x Thể tích tinh dịch.
8. Di động tiến tới:
Là tỉ lệ các tinh trùng di động đi theo hướng nhất
định trên tiêu bản soi tươi. Đầu tiên các bạn hút 1 giọt tinh dịch lên
lam, đậy lam kính và quan sát ở VK 10 để xem mật độ, tùy thuộc vào lượng
nhiều hay ít mà ta sẽ ước lượng độ pha loãng. Sau đó ta sẽ nhỏ 1 giọt
nước muối sinh lý lên lam khác, hút 1 lượng tinh dịch (nhiều hay ít phụ
thuộc vào bước sơ bộ trên) trộn đều, đậy lam men và quan sát ở VK 10,
hoặc tốt nhất ở VK 20 (nếu có). Bạn cố gắng làm sao để pha loãng phù
hợp, càng loãng ta càng dễ đếm. Bạn đếm trong khoảng một vài vi trường
ghi số lượng tinh trùng di động trong tổng số tinh trùng.
9. Di động không tiến tới:
Cách làm như di động tiến tới nhưng bây giờ
bạn đếm các tinh trùng đứng lắc lư 1 chỗ hoặc di động theo vòng tròn.
10. Không di động:
Làm như trên nhưng đếm các tinh trùng đứng im không
chuyển động.Tóm lại là trên vi vi trường bạn sẽ đếm cả di động tiến tới,
đi động không tiến tới và không di động sau đó chia tỉ lệ ra.
11. Hình dạng bình thường:
Có nhiều cách làm nhưng theo mình đơn giản và
dễ làm nhất là bạn nhuộm giemsa. Bạn dàn tinh dịch thật mỏng, để khô,
cố định bằng cồn 90 độ, để khô, nhuộm bằng giemsa 10% trong 15 phút.
Quan sát trên KHV vật kính 100. Bạn sẽ đánh giá tỉ lệ tinh trùng bình
thường. Bạn xem hình bên dưới một số dạng bất thường của tinh trùng:
12. Tỉ lệ sống:
Bạn đánh giá bằng nhuộm Eosin – Nigrosin. – Lắc đều mẫu –
trộn đều 50µl tinh dịch với 50µl Eosin – Nigrosin, đợi 30s – Trộn đều
mẫu và dàn tiêu bản để khô – Quan sát dưới KHV vật kính 100x, đếm số
tinh trùng bắt màu và không bắt màu thuốc nhuộmNhững tinh trùng bắt màu
là tinh trùng chết, những tinh trùng không bắt màu là tinh trùng
sống.13. Bạch cầu (hoặc hồng cầu): Bạn đếm ngay trên buồng đếm khi làm
mật độ tinh trùng.